عناوین محورها و کمیته‏ های تخصصی:

1-ارتقاء بهره وری آب کشاورزی با تکیه بر پایداری و کاهش مصارف غیرمفید آب (مسئول: دکتر حسین دهقانی سانیج):

 معمولاً تصور می شود که مصرف کنندگان آب کشاورزی مقادیر زیادی آب را طی فرآیند آبیاری هدر می دهند و نتیجه می گیرند که صرفه جویی در مصرف آب در فرآیند آبیاری می تواند نیاز به ایجاد سایر امکانات برای استحصال آب بیشتر را کاهش دهد. این تصور از آنجا ناشی می شودکه براساس دانش رایج، راندمان کاربرد آب در مزارع حدود 40 تا 60 درصد است. بنابراین تصور می شود که حدود 40 تا 60 درصد باقی‌مانده به نوعی از دست رفته است. ریشه اصلی این باور غلط مربوط به برداشت نادرست از مفهوم کلاسیک "راندمان آبیاری" است که در مهندسی آبیاری ایجاد شده است. امروزه پرداختن به مفهوم صرفه جویی واقعی آب در ادبیات علمی و گزارش ها و نشست های تخصصی به سرعت در حال رشد است. اصطلاح صرفه جویی واقعی آب در واقع تأکیدی است بر اینکه نتایج حاصل از یک مقیاس میدانی باید به کل حوضه گسترش یابد. هم افزایی دو تخصص آب و زراعت می تواند منجر به صرفه جویی واقعی در مصرف آب و افزایش بهره وری گردد. با تنوع گسترده شیوه های آبیاری، محصولات زراعی و مدیریت محصولات، گزینه های زیادی برای صرفه جویی واقعی آب وجود دارد. مدیریت بهتر آب و به‌کارگیری تمهیدات زراعی می تواند سبب افزایش عملکرد شده و با مصرف آب یکسان تولید افزایش پیدا کند، یا ممکن است با حفظ عملکرد محصول صرفه جویی در مصرف آب رخ دهد. افزایش بهره وری آب معمولاً به تغییر در سایر جنبه های مدیریت کشاورزی با رویکرد آب- زراعت متمرکز است که در آن با همان مقدار مشخص تبخیر (مصرف غیر مفید) و تعرق (مصرف مفید) صرفه جویی واقعی آب یا تولید بیشتر امکان پذیر باشد. این غیرخطی بودن رابطه بین تبخیر و تعرق و عملکرد محصول با توجه به دامنه وسیع اقلیم و نواحی کشاورزی- اقتصادی و شیوه های مدیریت مزرعه می تواند قابل توجه باشد. همچنین باید توجه داشت که برای یک بهره وری پایدار باید به مسایل زیست محیطی که تضمین کننده پایداری هستند نیز توجه داشت.

2- الگوی کشت و نظام تولید با رویکرد ظرفیت اکولوژی و مزیت نسبی مناطق (مسئول: دکتر جهانفر دانشیان): 

توسعه دانش و پیشرفت های تکنولوژی تحولات بنیادین را در نظام های تولید محصولات کشاورزی بوجود آورده است. شیوه های سنتی  تولید برای کسب سود بیشتر و رقابت در بازارهای ملی و جهانی با نظام­ های تولیدی جدید جایگزین شده است. اما استفادة نامناسب از منابع، الگوی تولید را با چالش‌ها و محدودیت‌های جدی روبه‌رو کرده است. الگوی کشت مناسب مبتنی بر سیاست‌های کلان کشور، دانش بومی کشاورزان، ظرفیت اکولوژی، مزیت نسبی و ویژگی­ های منطقه ای با هدف جلوگیری از اتلاف منابع و بهره‌وری بهینه از آنها و حفاظت از محیط زیست با رعایت اصول اکوفیزیولوژیک تولید محصولات کشاورزی طراحی می شود. برنامه‌ریزی تولید محصولات کشاورزی به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک که دارای محدودیت منابع آبی هستند و ارایه الگوهای بهینه آن برای مدیریت سامانه‌های تولیدی کشاورزی لازم و ضروری است و تولید کنندگان محصولات کشاورزی در تحقق الگوی کشت مناسب نقش اساسی دارند. 

3-  سیستم‏ های کشاورزی زراعی، باغی و گلخانه (مسئول: دکتر قاسم زارعی):

 منابع آب و انرژی در دنیا محدود بوده و بعلت افزایش جمعیت و تقاضای بیشتر غذا، مصرف آب و انرژی برای تولید انواع محصولات کشاورزی نیز افزایش یافته است. از حدود 07/14 میلیون هکتار اراضی کشور، حدود 5/83 % آنها به کشتهای زراعی و 5/16 % به کشتهای باغی اختصاص دارند. با عنایت به جایگاه کشاورزی در حفظ امنیت غذائی و آب­بر بودن اینگونه تولیدات که حدود 80-70 % منابع آب قابل استحصال کشور را به خود اختصاص داده­اند، بکارگیری­ کشتهای گلخانه ­ای پاسخی به کمبود آب است. اصولاً تولید محصولات کشاورزی در گلخانه­ ها از دیدگاه افزایش بهره ­وری آب مهم بوده و راهکاری برای حفظ تعادل بین تولید و محیط­زیست، مدیریت پایدار تامین غذا و تداوم نظام کشاورزی کشور است.

4-  کاهش ضایعات، بهره‏ گیری از زایدات، و فناوری‏های نگهداری و فرآوری (مسئول: دکتر عادل میرمجیدی):

 عدم اجرای مراقبت­های مناسب پس از برداشت محصولات کشاورزی علاوه بر از بین رفتن محصول، اثرات و زیان­های آشکار و پنهان دیگری نظیر فقر و گرسنگی، افزایش قیمت غذا، کاهش کیفیت و سلامت محصول، تخریب محیط­زیست، ناپایداری در تأمین امنیت غذایی و امنیت ملی کشور را به­دنبال دارد. بدین ترتیب بیراه نیست اگر گفته شود "کاهش ضایعات محصولات کشاورزی از اساسی­ترین راهبردها در ارتقاء بهره وری و تأمین امنیت غذایی هر کشور بوده و پرداختن به این موضوع به عنوان یکی از چالش­های اصلی پیش­رو، امری لازم و انکارناپذیر است". با توجه به اعداد و ارقام برآورد شده در خصوص میزان ضایعات محصولات کشاورزی و به تبع آن از بین رفتن نهاده­های مختلف کشاورزی، اثرات و تبعات اقتصادی، اجتماعی و حتی فرهنگی زیاد و قابل تأملی را به همراه دارد. هر میزان کاهش در ضایعات محصولات به معنای بازگرداندن محصول جدید به چرخه مصرف بدون استفاده از منابع و نهاده­های کشاورزی است. با یک محاسبه سرانگشتی، میزان ضایعات محصولات کشاورزی در ایران می­تواند غذای یک کشور 15 میلیون نفری را تامین کند. اگر برای تولید یک کیلوگرم محصول کشاورزی، بر اساس بهره‌وری متوسط آب در کشور ( kg/m3 2/1) 830 لیتر آب مصرف شود، برای 5/16 میلیون تن تقریباً 7/13 میلیارد متر مکعب آب هدر می‌رود که معادل 18 درصد آب مصرفی در بخش کشاورزی است. محدود بودن نهاده‌های کشاورزی (به­ویژه کمبود آب در حال حاضر)، آلودگی­های زیست­ محیطی، شرایط جوی و اقلیمی، مسئله مصرف انرژی و ... سبب شده که امنیت غذایی کشور تاحدی به چالش کشیده شود. از این­رو، به­نظر می­رسد که با پرداختن و عنایت ویژه به جایگاه فناوری­های پس از برداشت، انبارداری، مدیریت زنجیرة عرضه و زنجیرة سرد از مزرعه تا مصرف و توسعه صنایع تبدیلی به­منظور کاهش ضایعات، بتوان با افزایش بهره­ وری بر چالش­هایی چون خشکسالی، کارایی مصرف آب و سایر نهاده­های تولید (خاک، کود، سم، سوخت و انرژی) در بخش کشاورزی و نهایتاً امنیت غذایی فائق آمد. از سوی دیگر، کاربرد ضایعات و به عبارتی استفاده از زائدات، پسماندها و ضایعات و فرآوری و تبدیل آن­ها به محصولات با ارزش افزودة بالاتر نیز منجر به ارتقای بهره­ وری خواهد شد.

5- کشاورزی حفاظتی (مسئول: دکتر احمد شریفی): 

کشاورزی حفاظتی مجموعه‌ای از اصول تعریف شده است که ما را برای دستیابی به فناوری‌های مدیریت پایدار تولید محصولات کشاورزی در نظام‌های مختلف تولید، کمک می‌کند. سه اصل اساسی حداقل بهم‌خوردگی خاک، رعایت تناوب زراعی مناسب، و مدیریت بقایای گیاهی در این سامانه همانند ستون‌هایی هستند که کشاورزی حفاظتی بر آنها نهاده شده‌ است. در کنار این اصول، مقرون به‌صرفه بودن کشاورزی حفاظتی برای کشاورزان از حیث حفظ و افزایش عملکرد و افزایش سود را نیز باید در نظر گرفت.

6-  محیط زیست و منابع طبیعی (مسئول: دکتر بهمن یارقلی):

 توسعه سامانه های نوین آبیاری با اهداف مختلف مدیریت آبیاری، صرفه جویی در مصرف آب، بهره وری و ... مطابق با سیاست های وزارت جهاد کشاورزی در حال انجام است ولی در خصوص اثرات محیط زیستی مراحل اجراء و بویژه بهره برداری از این سامانه ها تحقیقات کمی صورت گرفته و عدم قطعیت های فراوانی، بویژه در کلان قضیه حاکم است. در این محور در نظر است اثرات زیست محیطی توسعه سامانه های نوین آبیاری (با تمرکز بر منابع آب  و خاک)، و استفاده سالم و پایدار از منابع آب نامتعارف در کشاورزی (زهابهای کشاورزی- فاضلاب های خانگی تصفیه شده) بحث و بررسی شود. 

7-  هوشمندسازی و کشاورزی هوشمند اقلیم (مسئول: دکتر بهاره جمشیدی): 

تولیدات کشاورزی برای پاسخ‌گویی به تقاضای فزاینده جهانی برای غذا به دلیل محدودیت در سطح زمین‌های کشاورزی که برای تولید غذا استفاده می‌شوند و کاهش منابع آب، در شرایط تغییر اقلیم با چالش‌هایی مواجه است. به نظر می‌رسد که بهره‌وری آب، در عین حفظ عملکرد بالای محصول، راه حل معقولی برای مناطقی مانند کشور ما باشد که در آن‌ کمبود منابع آب یک محدودیت برای بهره‌وری تولید به شمار می‌رود. کشاورزی هوشمند، الگوی جدیدی از کشاورزی مبتنی بر فناوری‌های نوظهور و پیشرفته‌ای مانند اینترنت اشیاء (IoT)‌، کلان داده‌، رایانش ابری‌ و هوش مصنوعی (AI) است که با ایجاد تغییرات بنیادی در تمامی وجوه کشاورزی سنتی می‌تواند سبب بهبود بهره‌وری کشاورزی برای تولید بیشینه غذا با استفاده بهینه از منابع پایه، کمینه‌کردن اثرات محیطی، کاهش هزینه‌ها و افزایش درآمد شود و دستیابی به اهداف توسعه پایدار کشاورزی را تسهیل کند. کشاورزی هوشمند اقلیم (CSA) یک رویکرد یکپارچه برای مدیریت زمین‌های زراعی و باغی، دامداری‌ها، منابع طبیعی و جنگل‌ها، و غیره است که به چالش‌های مرتبط امنیت غذایی و تغییرات آب و هوایی می‌پردازد. این محور تخصصی به تبیین نقش و جایگاه کشاورزی هوشمند و اقلیم-هوشمند در بهره‌وری آب می‌پردازد و با معرفی راه‌حل‌های اثربخش در بهبود بهره‌وری آب کشاورزی از ابعاد مختلف و ارائه و تحلیل تجربه‌های موفق در این زمینه، تلاش دارد تا به تصمیم‌گیری‌های کلان در این زمینه کمک کند و بسترساز ترویج و توسعه این الگوی جدید از کشاورزی در کشور شود.

8-  سیستم ‏های تولیدی دام، طیور، شیلات، و آبزیان (مسئول: دکتر عادل واحدی):

تولید گازهای گلخانه‌ای مانند متان (CH₄)، دی‌اکسیدکربن  (CO₂)و دی نیتروژن منوکسید  (N₂O) در نتیجة فعالیت‌های انسانی به­ طور قابل توجهی افزایش یافته است. این  گازها ممکن است از منابع مختلفی چون محل شیردوشی، کشتارگاه، محیط نگهداری دام و طیور و آبزیان، یا تودة کودهای انبارشده وارد اتمسفر شوند. از این رو، در این محور، آثار زیست محیطی پرورش دام، طیور و آبزیان با تاکید بر بهینه­ سازی مصرف نهاده ­ها و کاهش ضایعات و زائدات؛ و فناوری­ های نوین در پرورش دام، طیور و آبزیان و نقش آن­ها در بهینه ­سازی مصرف انرژی و آب بحث و بررسی می شود.

9- آب مجازی و ارزیابی ردپای آب (مسئول: دکتر فاطمه کاراندیش):

10- اقتصاد آب و مدیریت بازار آب کشاورزی (مسئول: دکتر علیرضا ابراهیمی نورعلی):

 ایران در اقلیمی خشک و نیمه خشک واقع شده است. توزیع منابع آب نیز در آن متقارن نیست. دامنه اختلاف میانگین بارش های سالانه، معنی دار است. بنابراین، آب برای کل پهنه سرزمینی، کالائی اقتصادی و کمیاب است، برای برخی مناطق کمیاب تر. مانند هر کالای اقتصادی کمیاب، صیانت از منابع آب، اهمیت ویژه ای دارد. انسان خردمند ایرانی، به ویژه در مناطق مرکزی و شرق و جنوب شرق، اهمیت این موضوع را در طول تاریخ دریافته و درصدد کشف و بکارگیری راهکارهای متناسب برای آن بوده است. قنات ها و کاریزها، نمونه بارز آن محسوب می شوند. یعنی، بهره وری آب، یکی از راهکارهای اساسی محسوب می شده و می شود. با این حال، در این زمینه دو حوزه قابل تفکیک است. محیطی (با تاکید بر مشخصه های اقتصادی) که به اجبار به بهره وری منجر می شود و مجموعه اقداماتی که در این محیط توسط عوامل بازار صورت می پذیرد. بررسی تجربیات گذشته در چند دهه اخیر نشان می دهد بیش از انچه به این محیط و مشخصات آن توجه شود، به اقدامات و فعالیت های مرحله دوم (مجموعه روش ها و تکنیک هائی که منجر به بهبود بهره وری می شوند) توجه شده است. از منظر دانش اقتصاد، بهره وری یک محصول/نتیجه است. محصول یا نتیجه چه چیزی؟ انتخاب عوامل بازار. به عبارت دیگر، در محیط کسب و کار باید به کمک ابزارهای اقتصادی، شرایطی را حاکم کرد که عوامل اقتصادی به طور خودکار، بهبود بهره وری (با هر روش و تکنیکی که انتخاب می کنند) در صدد بهبود بهره وری باشند. این نشست تخصصی، بر چنین ابزارهائی (شناخت، معرفی و چگونگی بکارگیری) تاکید خواهد داشت. در همین زمینه به محورهائی همانند بهره وری آب و الگوی کشت، بهره وری آب و روش آبیاری، بهره وری آب و نظام تخصیص و بازتخصیص، بهره وری آب و تجارت آب، بهره وری آب و یارانه ها و سایر محورهای مرتبط پرداخته خواهد شد. 

11- مطالعات اجتماعی، ترویج و آموزش کشاورزی (مسئول: دکتر جواد قاسمی):

بخش کشاورزی در کنار ماهیت زیست‌شناختی - فیزیکی، دارای ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منحصر به فردی است که سبب پیچیدگی تولید و مدیریت در این بخش شده است. در این بین، شرایط اقلیمی کشور و بهره‌برداری غیراصولی از منابع آب در بخش کشاورزی، استفاده بهینه از منابع آب را امری اجتناب‌ناپذیر کرده است که در این راستا، توسعه سامانه‌های آبیاری و زهکشی در مناطق مختلف کشور به اجرا درآمده است. اما، در مراحل مطالعه، طراحی، اجرا و بهره‌برداری، عمدتاٌ به ابعاد فنی و سازه‌ای توجه می‌شود و مقوله «مطالعات اجتماعی» مورد توجه کافی قرار نمی‌گیرد. در واقع رویکرد مورد نظر عمدتاٌ سخت‌افزاری است تا نرم‌افزاری که شواهد مختلف نشان می‌دهد این امر سبب شده است تا ضمن بروز مشکلاتی در مراحل اجرای این طرح‌ها، بهره‌برداری بهینه و پایدار از آنها نیز با چالش‌های بسیاری مواجه شود.

از طرفی، «نظام ترویج و آموزش کشاورزی» به‌عنوان متولی توسعه منابع انسانی در بخش کشاورزی و با ماموریت اصلی ارتقاء سطح دانش و مهارت‌های فنی و مدیریتی، بهبود سرمایه اجتماعی و ایجاد نگرش مطلوب در بهره‌برداران برای استفاده پایدار از منابع پایه تولید نقش مهم و محوری ایفا می‌کند. این نظام با برخورداری از شبکه گسترده تا سطح دهستان‌ها (مروجان) و با پشتیبانی فنی توسط کارشناسان موضوعی و محققان، عهده‌دار این ماموریت مهم است. در این محور، تلاش می‌شود ضمن تبیین نقش و جایگاه مطالعات اجتماعی و ترویج و آموزش کشاورزی، بهره‌وری آب و زمینه‌های بهبود آن و تجارب موفق اجرایی بررسی و تحلیل شود.